การไม่จดทะเบียนสมรส   อำนาจการปกครองบุตรจึงของมารดาของเด็กเพียงผู้เดียว  แม่ของเด็กจึงสามารถกำหนดที่อยู่ของบุตร  คือนำบุตรไปเลี้ยงดูได้เองเสมอ  ตาม ปพพ. ม.1567  ส่วนการรับรองบุตร  ต้องให้แม่ของเด็กยินยอม    ถ้าแม่ของเด็กไม่ให้ความยินยอม   ก็ต้องร้องศาล  แต่การรับรองบุตร  ก็ไม่ทำให้บิดามีอำนาจปกครองบุตร   ถ้าบิดาต้องการมีอำนาจปกครองบุตร ก็ต้องร้องศาลเช่นกัน  และอ้างเหตุผลและข้อเท็จจริงว่า  บิดาสามารถให้ความผาสุกและประโยชน์สุขแก่บุตรได้ดีกว่าแม่ของเด็ก   ศาลก็คงให้เจรจากันก่อน  ถ้าตกลงกันไม่ได้  ศาลก็คงวินิจฉัยคดีไปตามข้อเท็จจริง  ก็มีตัวอย่างอยู่เสมอที่ให้บิดามารดามีอำนาจปกครองบุตรร่วมกัน  ซึ่งในทางปฏิบัติก็อาจยิ่งมีปัญหาว่า   เด็กจะอยู่กับแม่กี่วัน อยู่กับพ่อกี่วัน  ถ้าไม่ยอมลดราวาศอกกันก็คงมีปัญหาตามมามากมากมาย  ดังนั้นการใช้การตกลงกันเอง  จึงเป็นทางออกที่ดีที่สุด  ไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายใดๆ  ด้วยความปรารถนาดี ครับ