ไม่บอกให้ชัดเจนว่าที่ดินมีเอกสารสิทธิ์เป็นอะไร....เป็นโฉนดที่ดิน   หรือ นส.3   หรือ....?  โดยหลัก  ผู้เป็นเจ้าของที่ดิน ย่อมเป็นเจ้าของสิ่งปลูกสร้างบนดินด้วยโดยหลักการเรื่องส่วนควบ  ตาม  ปพ. ม.144  วรรคท้าย ดังนั้นในกรณีนี้  คุณเป็นเจ้าของบ้านและที่นดิน...   ถ้าผู้มีชื่อเป็นเจ้าบ้าน  จะมีกรรมสิทธิในตัวบ้านแยกต่างหากจากที่ดิน  ต้องมีบันทึกแนบไว้ในเอกสารสิทธิ์ของที่ดินอย่างชัดเจนว่า  เขาเป็นเจ้าของบ้าน  ถ้าไม่มีบันทึกดังกล่าว   ผู้เป็นเจ้าบ้านย่อมอ้างสิทธิ์ในตัวบ้านไม่ได้    เพราะการเป็นเจ้าบ้านในทะเบียบนบ้าน   เป็นเพียงมาตรการ การควบคุมทางทะเบียนราษฎร์เท่านั้น   ไม่ทำให้เขามีกรรมสิทธิ์ในตัวบ้านแต่อย่างใด..............  แต่......การที่คุณปล่อยให้ผู้อื่นอาศัยอยู่บนที่ดิน   โดยไม่มีสัญญาเช่า   และให้เขาเป็นเจ้าบ้านในทะเบียนบ้าน  คุณย่อมเสียเปรียบในข้อกฎหมาย  ถ้ามีผู้แนะนำที่มีจิตใจคดโกง โดยอ้างหลักการทางกฎหมายมาใช้ให้เป็นประโยชน์   ก็คงแนะนำให้ผู้อาศัยอ้างสิทธิครองครอง  หรือการครอบครองปรปักษ์   เพื่อให้ได้กรรมสิทธิ์ในที่ดินของคุณได้   คือ   ถ้าที่ดินมีเอกสาร  เป็น  นส.3    หรือ  นส.3 ก.   เมื่อเขาอ้างว่าแย่งการครอบครองเกินหนึ่งปี   โดยคุณไม่โต้แย้งหรือฟ้องร้อง   คุณจะเสียสิทธิการครอบครองที่ดินโดยง่ายดาย  หรือถ้าที่ดิน  มีเอกสารสิทธิ์ เป็นโฉนดที่ดิน  ถ้าคุณปล่อยให้เขาครอบครองในฐานะเจ้าของเกินสิบปี   เขาก็อ้างการครอบครองปรปักษ์  ให้ได้กรรมสิทธิ์ในที่ดินของคุณได้....  คุณก็มีทางต่อสู้ว่า   ให้เขาครอบครองในฐานะผู้อาศัย   ถ้าพิสูจน์ได้ว่า เขาเป็นเพียงผู้อาศัยจริง   คุณก็ได้เปรียบ    แต่การจะพิสูจน์ว่า   เขาอาศัยอยู่ในฐานะอะไร  คงไม่ใช่เรื่องที่จะพิสูจน์กันง่ายๆ  เพราะเป็นข้อเท็จจริง  ต้องหาพยานหลักฐานมาต่อสู้หักล้างกัน   ซึ่งคุณย่อมเสียเปรียบเพราะให้เขาอาศัยยอยู่โดยไม่มีสัญญาเช่า  หรือสัญญาให้อาศัย...........ทางแก้ไข   ต้องทำสัญญาเช่าขึ้นมา   โดยดูแบบได้ในเน็ต   ไปเจรจาให้เขายอมลงลายมือชื่อในฐานะผู้เช่า  ถ้าเขายังไม่ไหวตัวทัน  หรือไม่มีจิตใจคดโกง  ยอมลงลายมือชื่อในสัญญาเช่า  สิทธิการครอบครองที่ดิน    หรือการครอบครองปรปักษ์ของเขา   จะขาดตอนลงทันดี    คุณคงหายใจสะดวกขึ้น   เพราะเขาไม่สามารถอ้างสิทธิใดๆได้อีกต่อไป  แต่ถ้าเขาไหวตัวทันไม่ยอมลงลายมือชื่อในสัญญเช่า   คุณคงต้องทุกข์หนัก  เพราะต้องมีคดีฟ้องร้องกัน  ซึ่งคุณน่าจะเป็นรอง    ดังนั้นต้องรีบชิงลงมือก่อน ที่จะสาย  การไปเจรจาให้เขาทำสัญญาเช่า หรือทำสัญญาให้อาศัยอยู่เปล่า   ต้องทำอย่างนุ่มนวล  ไม่โฉ่งฉ่าง  ชนิดบัวไม่ช้ำน้ำไม่ให้ขุ่น  โดยบอกว่า  ทำสัญญาไว้เพื่อประโยชน์แก่ลูกหลานในอนาคต  ถ้าพวกเรามีอันเป็นไป  จะได้ไม่มีปัญหา ให้ลูกหลานต้องมาแก้ไข ในวันข้างหน้า   ถ้ามีเทคนิควิธีที่ดีพอ  ปัญหาคงไม่มี ด้วยความปรารถนาดี ครับ