มาตรา 1480 การจัดการสินสมรสซึ่งต้องจัดการร่วมกัน หรือต้องได้รับความยินยอม

จากอีกฝ่ายหนึ่งตามมาตรา 1476 ถ้าคู่สมรสฝ่ายหนึ่งได้ทำนิติกรรมไปแต่เพียงฝ่าย

เดียว หรือโดยปราศจากความยินยอมของคู่สมรสอีกฝ่ายหนึ่ง คู่สมรสอีกฝ่ายหนึ่ง

อาจฟ้องให้ศาลเพิกถอนนิติกรรมนั้นได้ เว้นแต่คู่สมรสอีกฝ่ายหนึ่งได้ให้สัตยาบันแก่

นิติกรรมนั้นแล้ว หรือในขณะที่ทำนิติกรรมนั้นบุคคลภายนอกได้กระทำโดยสุจริตและ

เสียค่าตอบแทน

การฟ้องให้ศาลเพิกถอนนิติกรรมตามวรรคหนึ่ง ห้ามมิให้ฟ้องเมื่อพ้นหนึ่งปีนับแต่

วันที่ได้รู้เหตุอันเป็นมูลให้เพิกถอนหรือเมื่อพ้นสิบปีนับแต่วันที่ได้ทำนิติกรรมนั้น

7978/2542

โจทก์ นางใช่เจงหรือใช่เจ็ง แซ่เบ๊

จำเลย นายวิตรชัย โอตรวรรณะ กับพวก

แพ่ง อายุความที่ให้ฟ้องคดีใหม่ สัญญาระหว่างสมรส จัดการสินสมรส

ความยินยอมให้จัดการสินสมรส (มาตรา 193/17 วรรคสอง,

1469,1476,1480)

วิธีพิจารณาความแพ่ง อำนาจฟ้อง (มาตรา 55)

โจทก์ฟ้องว่า โจทก์กับจำเลยที่ 1 เป็นสามีภริยากันโดยชอบด้วย

กฎหมาย มีสินสมรส คือ ที่ดินโฉนดเลขที่ 256 เนื้อที่ 401 ตารางวา

พร้อมสิ่งปลูกสร้างอาคารพาณิชย์เลขที่ 500 จำเลยที่ 1 นำที่ดินพร้อม

สิ่งปลูกสร้างดังกล่าวไปจำนองไว้แก่จำเลยที่ 2 โดยไม่ได้รับความยิน

ยอมจากโจทก์ และจำเลยที่ 2 กระทำการโดยไม่สุจริต เพราะรู้อยู่แล้ว

ว่า จำเลยที่ 1 มีคู่สมรส สัญญาจำนองจึงไม่สมบูรณ์และไม่ชอบด้วย

กฎหมาย โจทก์รู้ถึงการทำนิติกรรมจำนองดังกล่าว จึงได้ฟ้องขอให้

ศาลแพ่งกรุงเทพใต้เพิกถอนนิติกรรมจำนองนั้นแล้ว แต่ศาลแพ่ง

กรุงเทพใต้พิพากษายกฟ้อง เพราะไม่มีอำนาจพิจารณาพิพากษา เนื่อง

จากคดีอยู่ในอำนาจของศาลเยาวชนและครอบครัวโจทก์จึงนำคดีมา

ฟ้องที่ศาลเยาวชนและครอบครัวกลาง ขอให้เพิกถอนสัญญาจำนอง

ที่ดินโฉนดเลขที่ 256 แขวงป้อมปราบศัตรูพ่าย เขตสามเพ็ง กรุงเทพ

มหานคร พร้อมสิ่งปลูกสร้าง ฉบับลงวันที่ 15 มิถุนายน 2536 ระหว่าง

จำเลยที่ 1 กับจำเลยที่ 2

จำเลยที่ 1 ให้การว่า โจทก์รู้เห็นยินยอมในการที่จำเลยที่ 1 ทำ

สัญญาจำนองตามฟ้องมาแต่ต้น และโจทก์กับจำเลยที่ 1 ตกลงทำ

สัญญาระหว่างสมรสยอมให้จำเลยที่ 1 มีกรรมสิทธิ์ในที่ดินพร้อมสิ่ง

ปลูกสร้างตามฟ้อง โดยโจทก์ไม่มีส่วนเกี่ยวข้องด้วย โจทก์จึงไม่มี

อำนาจฟ้อง โจทก์ใช้สิทธิไม่สุจริต อย่างไรก็ตามโจทก์ฟ้องคดีเกิน 1

ปี นับแต่วันรู้เหตุเพิกถอน ฟ้องโจทก์จึงขาดอายุความ

จำเลยที่ 2 ให้การว่า จำเลยที่ 1 มีภริยาโดยชอบด้วยกฎหมาย

คือ นางวิพร อาภาวศิน ไม่ใช่โจทก์ จำเลยที่ 2 รับจำนองที่ดินตาม

ฟ้องเพราะเชื่อโดยสุจริตตามที่จำเลยที่ 1 แจ้งว่ามีนางวิพรเป็นภริยา

จำเลยที่ 2 กระทำโดยสุจริตและเสียค่าตอบแทน ขอให้ยกฟ้อง

ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วพิพากษาให้เพิกถอนสัญญาจำนองที่ดิน

โฉนดเลขที่ 256 แขวงป้อมปราบศัตรูพ่าย เขตสามเพ็ง กรุงเทพ

มหานคร พร้อมสิ่งปลูกสร้างฉบับลงวันที่ 15 มิถุนายน 2536 ระหว่าง

จำเลยที่ 1 กับจำเลยที่ 2

จำเลยทั้งสองอุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับ ให้ยกฟ้อง

โจทก์ฎีกา

ศาลฎีกาแผนกคดีเยาวชนและครอบครัววินิจฉัยว่า "พิเคราะห์แล้ว

ข้อเท็จจริงได้ความตามที่คู่ความไม่โต้แย้งกันว่า ที่ดินพร้อมสิ่งปลูก

สร้างพิพาทตามฟ้องเป็นสินสมรสระหว่างโจทก์กับจำเลยที่ 1 ซึ่งเป็น

สามีภริยากัน ต่อมาคนทั้งสองแยกกันอยู่แต่มิได้จดทะเบียนหย่า แล้ว

จำเลยที่ 1 ได้นางวิพรเป็นภริยาใหม่ ครั้นวันที่ 15 มิถุนายน 2536

จำเลยที่ 1 จดทะเบียนจำนองทรัพย์ดังกล่าวเป็นประกันหนี้เงิน***้

จำนวน 8,000,000 บาท ไว้แก่จำเลยที่ 2 ปัญหาต้องวินิจฉัยตาม

ฎีกาโจทก์และคำแก้ฎีกาจำเลยทั้งสองว่า โจทก์มีอำนาจฟ้องหรือไม่

จำเลยทั้งสองมีนางสาวสมปอง ภู่แกมแก้ว พนักงานของจำเลยที่ 2

เบิกความเป็นพยานว่า จำเลยที่ 2 ตกลงให้จำเลยที่ 1 ***้ยืมเงินและ

จดทะเบียนจำนองโดยมีการให้ความยินยอมของคู่สมรสถูกต้อง เนื่อง

จากจำเลยที่ 1 และนางวิพรอ้างว่าเป็นสามีภริยากันปรากฏตามสำเนา

ทะเบียนบ้านเอกสารหมาย ล.6 แต่ได้ความจากคำเบิกความของ

โจทก์และนายชัชวาลย์ โอตวรรณะ พยานโจทก์ซึ่งเป็นบุตรโจทก์กับ

จำเลยที่ 1 ว่า หลังจากจำเลยที่ 1 ได้นางวิพรเป็นภริยาใหม่แล้ว

โจทก์จึงให้จำเลยที่ 1 แบ่งสินสมรสระหว่างกันตามบันทึกข้อตกลง

เกี่ยวกับการแบ่งทรัพย์สินในตระ***ลโอตวรรณะ เอกสารหมาย ล.4

หลังจากนั้น จำเลยที่ 1 ได้ประกาศขายที่ดินพร้อมสิ่งปลูกสร้างตาม

ฟ้องเพื่อนำเงินไปชำระหนี้ โจทก์สงสัยในพฤติการณ์ของจำเลยที่ 1

จึงดำเนินการตรวจสอบเรื่องราวที่สำนักงานที่ดินกรุงเทพมหานคร

ปรากฏว่า จำเลยที่ 1 กับนางวิพรนำที่ดินพร้อมสิ่งปลูกสร้างดังกล่าว

ไปจดทะเบียนจำนองเป็นประกันหนี้เงิน***้ไว้แก่จำเลยที่ 2 โดยโจทก์

ไม่ทราบเรื่องและมิได้ให้ความยินยอมมาก่อน เห็นว่า การที่จำเลยที่ 1

นำทรัพย์พิพาทตามฟ้องซึ่งเป็นสินสมรสไปจำนองไว้แก่จำเลยที่ 2

โดยปราศจากความยินยอมของโจทก์ซึ่งเป็นภริยาที่ชอบด้วยกฎหมาย

ของจำเลยที่ 1 อันเป็นการฝ่าฝืนต่อบทบัญญัติประมวลกฎหมายแพ่ง

และพาณิชย์ มาตรา 1476 (1) แต่จำเลยที่ 2 กลับรับจำนองไว้ โดย

อ้างว่านางวิพรซึ่งเป็นภริยาที่ไม่ได้จดทะเบียนสมรสของจำเลยที่ 1

ให้ความยินยอมแล้ว ย่อมถือได้ว่า จำเลยทั้งสองร่วมกันทำนิติกรรม

จำนองดังกล่าวโดยไม่สุจริตและไม่ชอบด้วยกฎหมาย ทั้งเป็นการ

โต้แย้งสิทธิโจทก์ โจทก์จึงมีอำนาจฟ้องขอเพิกถอนนิติกรรมจำนอง

ดังกล่าวเสียได้ตามมาตรา 1480 วรรคหนึ่ง สำหรับเรื่องข้อตกลง

เกี่ยวกับสินสมรสระหว่างโจทก์กับจำเลยที่ 1 ตามบันทึกข้อตกลง

เกี่ยวกับการจัดแบ่งทรัพย์สินในตระ***ลโอตวรรณะ เอกสารหมาย ล.4

นั้น แม้จะเป็นสัญญาประนีประนอมยอมความตามที่ศาลอุทธรณ์

วินิจฉัย แต่ก็มีลักษณะเป็นสัญญาระหว่างสมรสที่เกี่ยวกับทรัพย์สิน

ที่ทำไว้ต่อกันในระหว่างเป็นสามีภริยากัน ตามประมวลกฎหมายแพ่ง

และพาณิชย์ มาตรา 1469 ด้วย เมื่อโจทก์และจำเลยที่ 1 ยังไม่ได้

จดทะเบียนหย่า โจทก์ซึ่งเป็นสามีภริยาโดยชอบด้วยกฎหมายย่อม

มีสิทธิบอกล้างสัญญาระหว่างสมรสแก่จำเลยที่ 1 ตามที่มาตรา 1469

ให้อำนาจไว้ได้ การที่โจทก์ยื่นฟ้องจำเลยที่ 1 ต่อศาลชั้นต้นขอหย่า

และแบ่งสินสมรสตามคดีแพ่งหมายเลขดำที่ 737/2537 และจำเลย

ที่ 1 ได้ยืนคำให้การแก้คดีดังกล่าวเมื่อวันที่ 30 สิงหาคม 2537

แล้วต่อมาโจทก์ได้ยื่นฟ้องให้เพิกถอนสัญญาจำนองระหว่างจำเลย

ทั้งสองต่อศาลแพ่งกรุงเทพใต้เมื่อวันที่ 22 พฤศจิกายน 2537 โดย

จำเลยทั้งสองเข้าต่อสู้คดีแล้ว แต่ศาลแพ่งกรุงเทพใต้พิพากษายกฟ้อง

เนื่องจากเป็นคดีครอบครัวไม่อยู่ในอำนาจของศาลแพ่งกรุงเทพใต้ที่

จะพิจารณาพิพากษา ดังนี้ถือได้ว่าโจทก์ได้ใช้สิทธิบอกล้างสัญญา

ระหว่างสมรสแล้วตั้งแต่ยื่นฟ้องขอหย่าและแบ่งสินสมรสต่อศาลชั้นต้น

หรือตั้งแต่วันที่ยื่นฟ้องต่อศาลแพ่งกรุงเทพใต้เป็นอย่างช้า จึงเห็นการ

ใช้สิทธิบอกล้างสัญญาระหว่างสมรสดังกล่าวภายในกำหนดขณะที่

โจทก์และจำเลยที่ 1 ยังคงเป็นสามีภริยาตามบทบัญญัติแห่งมาตรา

1469 ดังกล่าว เมื่อโจทก์บอกล้างสัญญาระหว่างสมรสแล้ว ย่อมมีผล

ให้บันทึกข้อตกลงเกี่ยวกับการจัดแบ่งทรัพย์สินในตระ***ลโอตรวรรณะ

เอกสารหมาย ล.4 ระหว่างโจทก์และจำเลยที่ 1 ซึ่งเป็นสัญญาระหว่าง

สมรสนั้นสิ้นความผูกพัน ทำให้ทรัพย์พิพาทกลับเป็นสินสมรสดังเดิม

ดังนั้นเมื่อโจทก์นำคดีนี้มาฟ้องต่อศาลชั้นต้นที่มีอำนาจพิจารณา

พิพากษาใหม่ภายในกำหนดระยะเวลาตามประมวลกฎหมายแพ่งและ

พาณิชย์ มาตรา 193/17 วรรคสอง ต้องถือว่าขณะฟ้องคดีนี้ข้อตกลง

เกี่ยวกับการจัดแบ่งทรัพย์สินในตระ***ลโอตรวรรณะ เอกสารหมาย

ล.4 ระหว่างโจทก์และจำเลยที่ 1 ซึ่งเป็นสัญญาระหว่างสมรสได้สิ้นผล

แล้ว ทรัพย์พิพาทตามฟ้องจึงเป็นสินสมรสอยู่ขณะฟ้อง โจทก์จึงมี

อำนาจฟ้องคดีนี้ ที่ศาลอุทธรณ์พิพากษามานั้น ศาลฎีกาไม่เห็นพ้องด้วย

ฎีกาของโจทก์ฟังขึ้น

ปัญหาต้องวินิจฉัยตามคำแก้ฎีกาจำเลยที่ 2 ว่า นิติกรรมจำนอง

ยังคงสมบูรณ์ในส่วนของจำเลยที่ 1 และที่ 2 หรือไม่ เห็นว่า การขอ

ให้เพิกถอนนิติกรรมตามมาตรา 1480 คู่สมรสต้องขอเพิกถอนนิติกรรม

ทั้งหมดจะเพิกถอนเฉพาะส่วนหาได้ไม่ คำแก้ฎีกาจำเลยที่ 2 ฟังไม่ขึ้น"

พิพากษากลับ ให้บังคับคดีตามคำพิพากษาศาลชั้นต้น

(สุวัตร์ สุขเกษม -อธิราช มณีภาค -ชวลิต ธรรมฤาชุ)