--ข้อเท็จจริงของคุณไม่ชัดเจน   แต่ขอแสดงความเห็นดังนี้ครับ

-ถ้าคุณนำที่ดินไปจดทะเบียนจำนองเพื่อประกันเงินกู้กับแม่ยาย  คุณกับแม่ยายย่อมเป็นลูกหนี้ร่วมดังที่คุณเข้าใจถูกต้องแล้ว  คุณและแม่ยายมีหน้าที่ต้องผ่อนส่งหนี้จำนองจนหมดสิ้น   แต่คุณค่อนข้างเสียเปรียบเพราะถ้าการผ่อนส่งมีปัญหา  หรือไม่สามารถผ่อนส่งได้ต่อไป  ธนาคารคงนำที่ดินออกขายทอดตลาดเพื่อใช้หนี้จำนองอย่างแน่นอน   ส่วนแม่ยายคุณค่อนข้างปลอดภัยเพราะไม่ได้มีที่ดินมาค้ำประกันดังเช่นคุณ  แม้จะมีทรัพย์อย่างอื่นแต่การจะยึดมาก็มีขั้นตอนอีกยาว  ที่เขาสามารถหลบเลี่ยงไปได้

-เรื่องถูกโกงผลจะเป็นอย่างไร   คุณก็คงทราบได้ดีโดยไม่ต้องถาม  แต่การทำธุรกิจร่วมกันสิ่งสำคัญที่สุดคือการไว้วางใจกัน ถ้าระแวงกันก็ไม่น่ามาร่วมธุรกิจกัน  แต่   ณ   วันนี้คุณคงแก้ไขอะไรไม่ได้แล้วเพราะได้ลงมือร่วมกันมาจนยากจะถอนตัว  มีทางเดียวคือต้องร่วมกันใช้หนี้ธนาคารต่อไปจนหมดหนี้

-เรื่องคุณถามว่าถ้าผ่อนที่ดินหมดก่อนผลจะเป็นอย่างไร    ผมก็ค่อนข้างสงสัยว่าที่ดินที่คุณมีอยู่มีเจ้าหนี้ 2 คน ใช่หรือไม่      ถ้าใช่    แม้คุณผ่อนที่ดินจนหมดก่อนหนี้ธนาคาร(จำนอง)  คุณก็ยังมีภาระต้องผ่อนหนี้จำนองต่อไปครับ