1. ในเมื่อการหย่าระบุให้แม่  ปกครองบุตรแต่เพียงผู้เดียว   แม่จึงสามารถให้บุตรเปลี่ยนชื่อสกุลได้เสมอ   แต่...เรื่องนี้เป็นเรื่องการปฏิบัติหน้าที่   เจ้าหน้าที่ส่วนใหญ่คงกลัวปัญหาจะตามมาในภายหลัง    ตามประสาข้าราชการไทย  ถ้ามีปัญหาและถูกตั้งกรรมการสอบสวน  แม้สุดท้ายไม่มีความผิด  แต่ใครจะอยากเปลืองตัว   ก็เลยโยนเรื่องไปให้ไปฟ้องศาลก่อน  เพราะสะดวกกว่า และพวกเขาก็ปลอดภัย  ที่ดำเนินการใดๆตามคำสั่งศาล

2.ถ้าคุณจดทะเบียนรับบุตรบุญธรรม   ความสัมพันธ์ระหว่างบุตรและแม่เด็กไม่สิ้นสูญไป  เพราะกฎหมายก็ระบุไว้ชัดเจนว่า "บุตรบุญธรรมย่อมมีฐานะอย่างเดียวกับบุตรชอบด้วยกฎหมายของผู้รับบุตรบุญธรรม   แต่ไม่สูญสิทธิและหน้าที่ในครอบครัวที่กำเนิดมา"  (ประมวลกฎหมายแพ่งและพาชย์ มาตรา 1598/28)  แต่ปัญหาก็เหมือนข้อ  1  ที่ผมบอกไว้  บางทีก็ต้องเห็นใจเจ้าหน้าที่ระดับล่าง  ที่ต้องรับเรื่องและปฏิบัติหน้าที่  ถ้ามีการโต้แย้งขึ้นมา  พวกเขาก็คงต้องทนทุกข์ทรมานกับการไปให้ปากคำในการถูกสอบสวน  ถ้าเจอเจ้านายที่มีพรหมวิหาร 4  ก็พอเอาตัวรอด   แต่ส่วนมากเจ้านายไม่ค่อยรู้ว่าพรหมวิหาร 4  คืออะไร  พวกเขาคงถึงคราวเคราะห์แน่นอน...ตอบจากประสบการณ์จริง   เพราะมีเพื่อนสนิทและลูกหลานทำงานในหน่วยงานของรัฐหลายต่อหลายคนครับ

3. ถ้าคุณอยากให้มรดกเป็นของบุตร(ที่ติดภรรยามา) ก็ทำพพินัยมอบไว้ให้เขาก็ได้  โดยไม่ต้องเปลี่ยนชื่อสกุล.....ปัญหาที่คุณกังวลเรื่องชื่อสกุลลูกติดภรรยา  ไม่ตรงกับชื่อสกุลของคุณ   ผมว่าคุณวิตกเกินความจำเป็น  ใครจะรู้ใครจะทราบพื้นเพความหลังก็ช่างเขาปะไร  ความจริงก็คือความจริง  จะต้องไปปิดบังทำไม  แม้จะเปลี่ยนชื่อสกุลใหม่  ก็คงปิดความลับไม่ได้อยู่ดี   ก็ต้องทำความเข้าใจกับลูก(เลี้ยง)ให้ชัดเจนว่า  เรื่องนี้ไม่ใช่เรื่องเสียหายอะไร  เพราะเราไม่ได้ไปทำให้ใครเดือดร้อน  ถ้ามีใครถามก็บอกเขาไปตามความเป็นจริงก็สิ้นเรื่อง  เรื่องคนซุบซิบนินทาเป็นของคู่โลก  ไม่มีใครไปห้ามได้หรอกครับ

ขอบคุณครับ

ไม่สูญสิทธิ์ในที่นี้รวมไปถึงสิทธิ์ในการเบิกจ่ายในส่วนราชการของมารดาด้วยหรือไม่ เพราะทางเจ้าหน้าที่ที่รับเรื่องไว้บอกไว้ว่าสูญสิทธิ์ในการเบิกของมารดา

เรื่องนี้คงต้องให้ศาลปกครองวินิจฉัย  เพราะถ้ายื่นเรื่องขอเบิกเงินสวัสดิการต่างๆเจ้าหน้าที่เขาคงยืนยันไม่เบิกให้  ด้วยเหตุผลดังที่เคยบอกไว้ครับ   ถ้าไม่อยากมีปัญหา    คุณก็ไม่จำเป็นต้องไปจดทะเบียนรับเด็กเป็นบุตรบุญธรรมก็ได้